Sinds de inwerkingtreding van Boek VI van het nieuwe Burgerlijk Wetboek op 1 januari 2025, heeft het buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht een grondige hervorming ondergaan. Voor zorgvoorzieningen zoals ziekenhuizen, woonzorgcentra, kinderdagverblijven en andere organisaties binnen de zorg- of welzijnssector, brengt deze wijziging belangrijke aandachtspunten met zich mee, in het bijzonder op het vlak van hun contracten. Hoewel er tal van opleidingen georganiseerd worden rond dit nieuwe aansprakelijkheidsrecht, blijven veel zorginstellingen op hun honger over wat er nu precies moet veranderen in het contractueel kader. De kernvraag houdt aan hoe de nieuwe regels te integreren in bestaande en toekomstige overeenkomsten, zodat de aansprakelijkheidsrisico’s op een correcte manier worden ingeperkt.

Voorheen was de zogenoemde “quasi-immuniteit” van de hulppersonen (werknemers, vrijwilligers, bestuurders, enzovoort) stevig verankerd in de rechtspraak. Dit zorgde ervoor dat een benadeelde contractpartij een werkkracht van een zorginstelling niet zomaar in buitencontractuele aansprakelijkheid kon aanspreken. Boek VI vervangt deze principes door een nieuwe systematiek, opgenomen in artikel 6.3. Het is voortaan dus wél mogelijk om ook buitencontractueel op te treden tegen de hulppersonen van uw organisatie. Werknemers en vrijwilligers in bijvoorbeeld een woonzorgcentrum of ziekenhuis zouden daardoor rechtstreeks door een bewoner, patiënt of cliënt kunnen worden aangesproken voor schade die het gevolg is van een eigen fout of tekortkoming. Dit alles uiteraard mits voldaan is aan de vereisten van een fout, schade en een causaal verband.

Het nieuwe Boek VI doet op zich geen afbreuk aan de wettelijke immuniteit voor personeelsleden (contractueel en statutair) en vrijwilligers. Deze kunnen nog steeds enkel aansprakelijk gesteld worden voor hun zware fout, opzettelijke fout of veelvoorkomende lichte fout. De quasi-immuniteit bood bijkomend evenwel nog een robuuste automatische bescherming voor alle hulppersonen, waardoor deze in de praktijk minder snel geviseerd werden in procedures (en waardoor een beoordeling in concreto vaak niet eens aan de orde was). Deze bijkomende bescherming valt weg in de nieuwe regeling, wat mogelijk sneller aanleiding kan geven tot juridische consequenties.

Deze nieuwe benadering betekent echter niet dat u en uw medewerkers zomaar met onoverzienbare risico’s worden opgezadeld. De wet laat immers toe om (binnen bepaalde grenzen) de toepassing van het buitencontractuele aansprakelijkheidsregime uit te sluiten of te beperken via aangepaste overeenkomsten. Ongewenste effecten van de nieuwe regeling kunnen dus opgevangen worden via contractueel maatwerk. Zo kunnen exoneratie- of vrijwaringsclausules (mits ze binnen het toelaatbare blijven) ook in de context van Boek VI soelaas bieden, zolang u ervoor zorgt dat deze nauwkeurig geformuleerd zijn en de uitzonderingen rond lichamelijke en psychische integriteit en opzettelijk handelen correct in acht worden genomen.

In de zorgsector staat voorop dat de rechten en het welzijn van patiënten, bewoners en cliënten hoog in het vaandel gedragen worden. Tegelijk is het cruciaal dat u de continuïteit en kwaliteit van uw dienstverlening kunt blijven garanderen zonder dat uw organisatie of uw personeelsleden geconfronteerd worden met onnodige of onvoorziene risico’s. Daarom biedt GD&A een grondige “scan” van al uw contracten en overeenkomsten aan. Wij bekijken niet alleen de bestaande aansprakelijkheids- en vrijwaringsclausules, maar ook alle andere bedingen (vergoedingsregelingen, verzekeringsbepalingen, enzovoort) die in het licht van de recente wetswijziging onder de loep moeten worden genomen. Op die manier kunt u voorkomen dat er gaten in uw aansprakelijkheidsdekking en hieraan gerelateerde onrust ontstaan of dat u niet langer wettelijk toelaatbare modaliteiten hanteert.

Door uw contracten te laten screenen en, waar gewenst, bij te sturen, zorgt u ervoor dat u optimaal bent voorbereid op de gevolgen van Boek VI. Daarnaast waarborgt u het juridisch comfort van uw bestuurders, werknemers en vrijwilligers die dagdagelijks instaan voor de zorg en ondersteuning van bewoners, patiënten en cliënten. De schijnwerpers kunnen zo blijvend gericht blijven op een kwalitatieve dienstverlening met een gelijktijdige bescherming van de belangen van de mensen binnen uw organisatie. Neem gerust contact met ons op voor meer informatie over deze “scan van contracten in het licht van Boek VI” en laat u begeleiden in deze uitdagende juridische vernieuwingsoperatie.

Certa amittimus, dum incerta petimus!