Het voorstel van decreet tot bepaling van de specifieke regels over de pacht werd op 10 november 2022 ingediend. Na het advies van de Raad van State en diverse amendementen werd het voorstel van decreet op 19 juli 2023 aangenomen in de commissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid.

De nakende inwerkingtreding van de regelgeving van de pacht brengt enkele nieuwigheden met zich mee. Wij staan alvast even stil bij de voornaamste nieuwigheden, dewelke kortelings met stip op de agenda van de lokale besturen en (gebieds-)ontwikkelingen zullen staan?

Schriftelijke pachtovereenkomsten

Veel pachtovereenkomsten zijn mondeling tussen enerzijds de pachters en anderzijds de besturen als verpachters en werden nooit op schrift gesteld. Dit is een veelvoorkomende probleem dat ervoor zorgt dat de rechten en verplichtingen tussen de partijen moeilijk afgedwongen kunnen worden. Het nieuwe Vlaamse Pachtdecreet komt aan deze rechtsonzekerheid (deels) tegemoet.

Het nieuwe Vlaamse Pachtdecreet beoogt de schriftelijke pachtovereenkomst immers als de norm en vermeld welke gegevens minimaal dienen te worden opgenomen in een dergelijke schriftelijke pachtovereenkomst.

De afwezigheid van een geschrift zal geen gevolgen hebben voor de rechtsgeldigheid van de (bestaande) mondelinge pachtovereenkomst. Wel wordt een sanctiemechanisme ingebouwd in het nieuwe Vlaamse Pachtdecreet. Wanneer de pachter weigert om een geschreven pachtovereenkomst op te stellen, zal het bestuur als verpachter de ontbinding van de overeenkomst kunnen vorderen.

Aangezien de indieners van het decreet 1 november 2023 voorop stellen als datum waarop het Vlaams Pachtdecreet in werking zal treden, zal vanaf dan zowel voor de reeds bestaande pachtovereenkomsten als de nieuwe pachtovereenkomsten de sanctiemogelijkheid zoals opgenomen in art. 6 van het Vlaams Pachtdecreet gelden.

*In het amendement nr. 39 wordt voorgesteld om de sanctieregeling te schrappen en een verplichting tot een schriftelijke pachtovereenkomst in te voeren met een overgangstermijn van 5 jaar.

Het nieuwe Vlaamse Pachtdecreet komt alzo tegemoet aan een deel van de rechtsonzekerheid.

Wanneer echter discussie ontstaat over de inhoud (nl. modaliteiten en voorwaarden van de pacht) van de op schrift te stellen pachtovereenkomst, geldt voormeld sanctiemechanisme niet en vallen partijen terug op de reeds bestaande bewijsregeling zodat de modaliteiten en voorwaarden bewezen kunnen worden aan de hand van alle middelen, met inbegrip van getuigen en vermoedens.

Nieuwe opzegmogelijkheden

Het nieuwe Vlaamse Pachtdecreet herbevestigt de gevallen waarin de verpachter - onder bepaalde voorwaarden, op om het even welk moment - de pachtovereenkomst kan opzeggen, doch voorziet daarnaast in twee bijkomende opzegmogelijkheden.

Deze nieuwe opzeggingsmogelijkheden hebben betrekking op bebossing of natuurrealisatie.

Een eerste ‘nieuwe’ opzeggingsmogelijkheid omvat voornamelijk een vernieuwing voor particuliere verpachters. Voortaan kunnen ook particuliere verpachters met oog op de realisatie van bos of natuur in groene bestemmingen de pacht op om het even welk moment opzeggen. Deze opzegmogelijkheid biedt minder vernieuwing voor lokale besturen, daar de opzegmogelijkheid in het kader van doeleinden van algemeen belang reeds voorzien was.

Een tweede nieuwe opzegmogelijkheid staat enkel open voor gemeentebesturen, doch geldt voor alle pachtovereenkomsten zonder dat deze gelegen dienen te zijn in een zogenaamde groene bestemming. Navolgende voorwaarden worden gekoppeld aan de opzegmogelijkheid: (1) de pachtovereenkomst is aangegaan met een gemeente; (2) de bebossing of natuurrealisatie heeft betrekking op gronden met een aaneengesloten oppervlakte van ten minste 0,5 ha; (3) de bebossing of natuurrealisatie wordt gedurende een periode van ten minste 25 jaar aangehouden; (4) de bebossing of natuurrealisatie is door de gemeenteraad goedgekeurd; (5) de verpachter heeft de gronden niet zelf in een RUP als agrarisch gebied aangeduid daar de gemeente gebonden blijft aan door haar eigen beleid.

*In amendement nr. 41 wordt voorgesteld de periode van ten minste 25 jaar terug te brengen naar een periode van ten minste 24 jaar om deze termijn gelijk te schakelen met de duurtijd van een natuurbeheerplan.

Voormelde nieuwe opzegmogelijkheden zijn bovendien afhankelijk van een leefbaarheidstoets en een verplichting tot realisatie. Indien de bestaande bedrijfsvoering ernstig verstoord wordt, kan de opzegging (gedeeltelijk) geweigerd worden. Bij gebreke aan effectieve realisatie binnen 3 jaar en het aanhouden van deze realisatie gedurende 25 jaar, is de verpachter een schadevergoeding verschuldigd en kan de pachter terugkeren naar het verpachte goed.

Andere nieuwigheden

Het nieuwe Vlaams Pachtdecreet maakt eveneens gebruik van de mogelijkheid om de pachtwet af te stemmen op het nieuwe boek 3 van het Burgerlijk Wetboek. Om misbruik van de rechtsfiguur ‘erfpacht’ tegen te gaan en uitholling van de pacht te vermijden, zullen ook overeenkomsten tot vestiging van een erfpacht voor een duur korter dan 27 jaar onder het toepassingsgebied van het nieuwe Vlaamse Pachtdecreet vallen.

Bovendien zal een digitaal pachtloket ervoor zorgen dat het gebruiksvriendelijker wordt om als eigenaar na te gaan wie uw grond exploiteert.

Daarenboven zijn er nog diverse andere nieuwigheden, zoals bijvoorbeeld (niet-limitatief): pensioenleeftijd bij de loopbaanpacht, aanpassing regels gepensioneerde pachter, wijzigingen voorkooprecht, veilige koper, …

GD&A Advocaten staat alvast klaar om een antwoord te bieden op al uw vragen en bekommernissen aangaande de impact van de vooropgestelde nakende inwerkingtreding van het nieuwe Vlaamse Pachtdecreet.

Ondertussen volgen wij de verdere ontwikkelingen met betrekking tot het voorstel op de voet op.