Al jarenlang staat het team van GD&A Advocaten synoniem voor doorgedreven expertise, resultaatgerichte aanpak en oprechte betrokkenheid. Wij bieden overheden, instellingen en gelijkgestemde ondernemingen juridische bijstand en advies op maat.

Met de oprichting van het departement Bemiddeling bevestigen wij een veelzijdig advocatenkantoor te zijn dat totaaloplossingen biedt aan onze cliënten. Tegelijk onderstrepen wij onze overtuiging dat bemiddeling in bestuurszaken een onmisbare pijler vormt binnen onze dienstverlening en de noden van onze cliënten.

Bemiddeling: helderheid in een vaak misbruikt begrip

De termen bemiddeling en bemiddelaar duiken in tal van contexten in onze samenleving op. Doorheen de jaren heeft dit geleid tot aanzienlijke begripsverwarring.

Om duidelijkheid te scheppen, maken we een onderscheid tussen enerzijds bemiddeling zoals omschreven in het Gerechtelijk Wetboek, en anderzijds alle andere vormen van “bemiddeling” die in de praktijk vaak een andere invulling krijgen.

Volgens artikel 1723/1 van het Gerechtelijk Wetboek is bemiddeling:

“De bemiddeling is een vertrouwelijk en gestructureerd proces van vrijwillig overleg tussen conflicterende partijen met de medewerking van een onafhankelijke, neutrale en onpartijdige derde die de communicatie vergemakkelijkt en poogt de partijen ertoe te brengen zelf een oplossing uit te werken.”

Een bemiddeling in de zin van het Gerechtelijk Wetboek kan uitsluitend worden uitgevoerd door een erkend bemiddelaar. Dat is een professional die een diepgaande opleiding heeft gevolgd bij een erkend opleidingsinstituut, en die door de Federale Bemiddelingscommissie officieel erkend is om de beschermde titel van Erkend Bemiddelaar te dragen.

Bemiddeling: (veel) meer dan praten

Zoals de definitie uit het Gerechtelijk Wetboek al aangeeft, is bemiddeling veel meer dan enkel partijen rond de tafel brengen om over hun geschil te praten. Het gaat om een vrijwillig, stapsgewijs proces, waarbij de erkend bemiddelaar de regie van het traject in handen neemt.

Bemiddeling is bovendien een wettelijk verankerd en strikt vertrouwelijk proces. De bemiddelaar is gebonden aan een beroepsgeheim dat strafrechtelijk wordt beschermd, terwijl de partijen zelf onderworpen zijn aan een geheimhoudingsverplichting.

Bemiddelingsgericht werken: niet altijd formele bemiddeling nodig

Uiteraard hoeft niet elk probleem of geschil in een formeel bemiddelingstraject te worden geplaatst. Vaak kan al veel worden bereikt door een aanpak die bemiddelingsgericht werken wordt genoemd.

Daarmee doelen we op alle methoden van alternatieve geschillenoplossing waarbij men niet noodzakelijk een volledig formeel bemiddelingsproces opstart, maar wél de principes van bemiddeling toepast: luisteren en ruimte geven aan alle partijen, zoeken naar gemeenschappelijke belangen en werken aan duurzame oplossingen.

Ook een erkend bemiddelaar kan hierin een waardevolle rol spelen. Met diens expertise kan, zelfs buiten een formeel traject, technieken en inzichten aanreiken die de communicatie verbeteren en escalatie helpen voorkomen. Zo ontstaat er een praktijkgerichte en flexibele aanpak, afgestemd op de noden van de betrokken partijen.

Lang leve bemiddeling? Met nuance.

Bemiddeling (in bestuurszaken) is ook geen wondermiddel, maar wél een waardevol instrument. Waar klassieke procedures vaak tijdrovend, kostbaar en afstandelijk zijn, kan bemiddeling zorgen voor snelheid, efficiëntie, herstel van vertrouwen en oplossingen op maat. Voor burgers, ondernemingen én overheden is het daarom de moeite waard om zich bij elk conflict af te vragen: “Is dit een zaak voor de rechter, of kunnen we beter rond de tafel?”

De toepassingsmogelijkheden zijn breed. Denk bijvoorbeeld aan:

• Vergunningen zoals omgevings-, bouw- of milieuvergunningen.
• Handhavingsgeschillen, waar bemiddeling kan bijdragen aan wederzijds begrip en meer gedragen oplossingen.
• Beleidsmatige discussies, bijvoorbeeld over subsidies, sport- of cultuurbeleid.
• Contractuele relaties met de overheid, zoals concessies en overheidsopdrachten.
• Conflicten tussen bestuursorganen, waar bemiddeling samenwerking opnieuw op de rails kan zetten.

Toch leent niet elk dossier zich tot bemiddeling. Bij principiële geschillen, gebonden bevoegdheden of wanneer een partij elke vorm van dialoog afwijst, zal een (gerechtelijke) procedure noodzakelijk blijven.

Waarom kiezen voor bemiddeling (als overheid)

Er zijn tal van goede redenen waarom overheden baat hebben bij bemiddeling.

• Sneller en efficiënter: een gerechtelijke procedure kan maanden, soms zelfs jaren aanslepen. Bemiddeling daarentegen leidt vaak binnen enkele weken of maanden tot een oplossing.
• Kostenbesparend: de financiële lasten liggen doorgaans aanzienlijk lager. Gerechtskosten worden beperkt en ook de inzet van middelen en tijd van de betrokken partijen wordt tot een minimum herleid.
• Relatieherstel en dialoog: in bestuurszaken blijven partijen vaak met elkaar verbonden: burgers met hun gemeente, ondernemers met een bestuur. Bemiddeling legt de nadruk op dialoog, wederzijds begrip en samenwerking, waardoor relaties niet onnodig onder druk komen te staan.
• Maatwerk en creativiteit: waar een rechter strikt gebonden is aan de wet, laat bemiddeling ruimte voor realistisch creatieve, op maat gesneden oplossingen die beter aansluiten bij de concrete noden van de partijen.
• Toekomstgericht: bemiddeling biedt de mogelijkheid om afspraken te maken die niet alleen het huidige geschil oplossen, maar ook de basis leggen voor een constructieve samenwerking in de toekomst.

Bemiddeling mét de overheid? Zeker.

Lang bestond er discussie of een overheid wel partij kon zijn in een bemiddeling. Voor velen leek dat ondenkbaar. Met de Bemiddelingswet van 2018 heeft de wetgever echter elke twijfel weggenomen: ja, een overheid (publiekrechtelijke rechtspersoon) kan volwaardig deelnemen aan bemiddeling.

Dat brengt uiteraard specifieke aandachtspunten mee voor de andere partijen én voor de bemiddelaar. Denk o.a. aan vragen rond:

• Vertegenwoordiging en mandaat: wie zit aan tafel en met welke beslissingsbevoegdheid?
• Algemeen belang: hoe verhoudt het zich tot de belangen van de individuele partijen rond de tafel?
• Openbaarheid van bestuur en vertrouwelijkheid: welke informatie kan of moet worden gedeeld?
• Gebonden bevoegdheden en beleidsruimte: waar is maatwerk mogelijk, waar niet?

Het kan een uitdaging zijn om “de overheid” aan de bemiddelingstafel te brengen, maar een erkend bemiddelaar, a fortiori een binnen de overheidscontext gepokt en gemazelde advocaat van GD&A, beschikt over de expertise om dit proces veilig, zorgvuldig en resultaatgericht te begeleiden.

Onze expertise

En die expertise hebben we bij GD&A Advocten ook zelf in huis. Mr. Jory Brabants D’Hooghe is door de Federale Bemiddelingscommissie erkend als Erkend Bemiddelaar in bestuurszaken en Bemiddelaar in Burgerlijke- en Handelszaken.

Bemiddeling en bemiddelingsgericht werken lopen als een rode draad door zijn carrière. Reeds tijdens zijn universitaire opleiding ontdekte hij de kracht van bemiddeling en vertegenwoordigde hij de Vrije Universiteit Brussel in de Interuniversitaire Wedstrijd Bemiddeling. Parallel aan de start van zijn loopbaan als advocaat rondde hij met succes de opleidingen tot erkend bemiddelaar af.

Jory is daarnaast ondertussen docent bij het opleidingsinstituut Pro Mediation, waar professionals de opleiding tot erkend bemiddelaar volgen. Hij doceert er het onderdeel Recht in de basisopleiding en is hoofddocent in de specialisatie Bemiddeling in Bestuurszaken. Tevens is hij praktijkassistent aan de Vrije Universiteit Brussel, waar hij mee de colleges Alternatieve Geschillenoplossing ondersteunt.

Wij zijn verheugd dat hij zijn kennis en kunde nu ook binnen ons kantoor inzet waarbij hij beroep kan doen op onze advocaten in de verschillende specialisaties.

Nieuwe nieuwsbriefreeks

In de komende weken publiceert Jory elke week een nieuwsbrief over bemiddeling in bestuurszaken.

Volgende week op de agenda: een eerste kijk op de praktijk en de toekomst van bemiddeling in bestuurszaken.

Hebt u vragen, opmerkingen of ideeën? Onderwerpen die u graag nog aan bod ziet komen in een van de volgende nieuwsbrieven? Laat het ons weten via jory.brabantsdhooghe@gdena-advocaten.be. Wie weet behandelen we uw vraag in een volgende nieuwsbrief of — nog beter — in onze Recht-uit-podcast. De eerstvolgende aflevering staat volledig in het teken van bemiddeling in bestuurszaken, waarbij mr. Brabants D’Hooghe al uw vragen beantwoordt.

Vestigia nulla retrorsum.

Bij GD&A Advocaten begrijpen we als geen ander het belang van snelle, efficiënte en doelgerichte oplossingen voor maatschappelijke en bestuurlijke uitdagingen. Ons team staat klaar om uw bestuur met kennis van zaken bij te staan, van vergunnings- en handhavingsdossiers tot subsidie- en beleidskwesties, overheidsopdrachten en samenwerkingsconflicten.