Rapiende rebus in malis praeceps via est.

Sommige steden en gemeenten kozen er voor de Vlaamse maatregelen ter bestrijding van het coronavirus – zoals op dinsdag bekendgemaakt - vervroegd in werking te laten treden. Niet veel later besloot men dan maar ook op de “hogere” echelons een tandje bij te steken.

Dinsdagavond volgde de verwachte verstrenging van de maatregelen ter bestrijding van het coronavirus door de Vlaamse ministerraad. Vooral de sport-, jeugd- en culturele activiteiten worden aan banden gelegd, hetgeen onder meer de sluiting van zwembaden, fitnesscentra, cultuurhuizen, bioscopen, wellness-centra… tot gevolg heeft.

Dit naar aanleiding van de onrustwekkende stijging in besmettingen en ziekenhuisopnames de afgelopen weken, die eerder reeds Brussel en Wallonië noopten tot een strengere aanpak.

“Het huis staat in brand”, dus was een kordaat blussen noodzakelijk. Evenwel zouden de verstrengde maatregelen pas vrijdagavond in werking treden… Quod?

Opnieuw mocht blijken dat het de steden en gemeenten zijn die de richting aangeven als het op een efficiënte en snelle handhaving van de algemeen geldende maatregelen aankomt. Nu volgt men ook op federaal niveau het lokale niveau – tot genoegen van velen – door op woensdagavond nog een nieuw Ministerieel Besluit klaar te stomen, dat de inwerkingtreding van de eerder voorziene Vlaamse maatregelen op federaal grondgebied reeds vanaf middernacht verzekert.

Dat de maatregelen aanvankelijk pas vrijdagavond in werking zouden treden, was het gevolg van de noodzakelijke wijziging van het federale Ministerieel Besluit van 18 oktober 2020 houdende dringende maatregelen om de verspreiding van het coronavirus COVID19 te beperken. Hiervoor was vereist dat men de verschillende niveaus op mekaar afstemt, hetgeen niet op één twee drie gebeurd is.

Het was de burgemeester van Aarschot die als eerste een teken van misnoegdheid gaf over de late inwerkingtreding van de nieuwe maatregelen, door op Twitter een oproep te doen aan alle Vlaamse steden en gemeenten om het Aarschotse voorbeeld te volgen en de inwerkingtreding van de maatregelen naar een vroeger tijdstip te brengen.

Enkele gemeenten vervroegden de algemene inwerkingtreding – soms zo vroeg als woensdagnamiddag 12u zoals in Houthalen-Helchteren – anderen gingen over tot een onmiddellijke maar specifieke sluiting van de betrokken instellingen, zoals bijvoorbeeld het stedelijk zwembad in Turnhout.

Bevoegdheden conform Nieuwe Gemeentewet, alsook uitdrukkelijke erkenning van bevoegdheid in Ministerieel Besluit

Burgemeesters maken op deze manier rechtmatig gebruik van de hen toebedeelde verantwoordelijkheid inzake de bestuurlijke politie, teneinde op lokaal vlak als nabijheidsoverheid een snelle en efficiënte uitwerking van de afgekondigde maatregelen te bewerkstelligen.

Hiervoor beroepen zij zich in de eerste plaats op de algemene grondslag uit artikel 135, §2 van de Nieuwe Gemeentewet, die onder meer “het nemen van passende maatregelen om rampen en plagen, zoals brand, epidemieën en epizoötieën te voorkomen en het verstrekken van de nodige hulp om ze te doen ophouden” aan het gezag van de gemeenten toevertrouwt.

Het is vervolgens aan de burgemeester om op grond van artikel 133, 2^de-3^de lid van de Nieuwe Gemeentewet de openbare veiligheid te garanderen, door dienaangaande de nodige besluiten aan te nemen.

Zoals reeds in een vorige nieuwsbrief uiteengezet “Handhavende burgemeesters in tijden van covid-19: van muilkorf naar keurslijf”, is de uitzondering op deze politionele bevoegdheid van de burgemeester – namelijk dat deze geldt onder voorbehoud van een exclusieve bevoegdheid daartoe voorbehouden aan een hogere overheid – o.i. in deze niet van toepassing.

Niettemin werd het noodzakelijk geacht deze bevoegdheid uitdrukkelijk toe te kennen aan de burgemeesters, zodat artikel 30, §1 van het Ministerieel Besluit van 18 oktober 2020, de burgemeester uitdrukkelijk machtigt om aanvullende preventieve maatregelen te nemen.

Hiertoe dient overleg gepleegd te worden met de gouverneur.

Of dit in ieder van de gevallen met succes gebeurde, is onzeker.

Niettemin biedt de Nieuwe Gemeentewet – die een continue toepassing kent, ook in tijden van epidemieën – ons inziens een voldoende basis om op lokaal niveau eigenhandig (vervroegde) maatregelen in te voeren.

Er kwam dan toch groen licht op federaal niveau

Na een overleg op woensdagmiddag tussen premier De Croo en de ministers-presidenten van Vlaanderen, Wallonië en Brussel – die in de dagen voordien allerlei verschillende maatregelen hadden genomen voor hun grondgebied – kon een akkoord bekomen worden over welke maatregelen op heel het Belgisch grondgebied zouden gelden, zoals dat zijn vertaling kende in het nieuwe Ministerieel Besluit.

Voor de maatregelen waarover geen consensus kon gevonden worden, zoals bijvoorbeeld de avondklok, dienen de gouverneurs op provinciaal niveau in te staan voor de noodzakelijke besluitvorming.

Zo houdt men in Vlaanderen op heden nog steeds de boot af voor een verstrengde avondklok, en hanteert men de federale nachtklok (middernacht tot 5u).

Eén en ander toont nogmaals aan hoe men op regionale, provinciale maar vooral ook lokale niveaus kan diversifiëren.

Dat de lokale besturen en hun burgemeesters een cruciale rol te vervullen hebben in deze staat als een paal boven water.

GD&A Advocaten blijft beschikbaar om de lokale besturen en hun burgemeesters bij te staan bij het gericht, snel en efficiënt aanpakken van de actuele coronacrisis.